Uhakiki Wa Kazi Za Fasihi Andishi

Summary: Fasihi andishi ni tawi la fasihi linalotumia sanaa ya maneno kufikisha ujumbe kwa hadhira kwa njia ya maandishi. Zipo aina nyingi za fasihi andishi, miongoni mwa hizo ni pamoja na hadithi fupi, riwaya, tamthiliya na mashairi.

Uhakiki wa Maudhui katika Tamthiliya

Maudhui katika Tamthiliya ya Kilio Chetu

Hakiki maudhui katika tamthiliya ya Kilio Chetu

DHAMIRA

• Athari za gonjwa la ukimwi.Suala la ugonjwa wa ukimwi na athari zake limeajadiliwa katika kitabu hiki. Vijana wadogo kama Joti anaathirika na gonjwa hili kutokana na ukosefu wa elimu ya jinsia na magonjwa. Mwandishi anaelezea dalili,jinsi na ueneaji wa ukimwi jinsi ulivyo,pia athari za zake na namna ya kuwatunza wagonjwa wa ukimwi. Suala hili limekumba jamii yetu kwa kiasi kikubwa, mwandishi ananafananisha janga hili na dubwana uk.1. Jamii yetu ya sasa inaapaswa kuwakinga vijana wadogo na mambukizi haya kwa kuwaelimisha zaidi na kuwaasa bila kuwaonea haya.
• Elimu ya jinsia:Elimu ya jinsia imejadiliwa kuwa na umuhimu mkubwa kwa kizazi cha leo, kinachokumbwa na mabadiliko makubwa ya kijamii hususani utandawazi. Kijana Ana alipatiwa elimu ya jinsia na ikamsaidia katika kupambana na vishawishi. Uk.25. hii ni kinyume na kwa mtoto Suzi na Joti, Mwarami na wengine ambao hawakubahatika kupata elimu hiyo. Wanaishia kupata madhara makubwa mfano Joti anakufa kwa ukimwi na Suzi anapoteza masomo kwa kupata ujauzito. Jamii haina budi kutoa elimu ya jinsia kwa vijana bila aibu kwani ndio mkombozi wa maisha ya ujana yenye changamoo nyingi, na tusiwe kama mama Suzi anaposemauk.9 “tena ishia hapohapo kaka! Huko si ndiko mkunifundishia mwanangu habari za ngono ilitoka wapi hiyoo….?”Hakubaliani kabisa kutoa elimu ya jinsia kwa mwanae kwani anaona ni kama uchuro na kufumndisha uhuni.
• Mapenzi katika umri mdogo.Vijana wadogo hawapaswi kushiriki katika mapenzi mpaka pale wanapokuwa tayari. Kilio chetu kimejadili na kuonesha jinsi vijana wadogo Joti na Suzi wanavojiingiza katika ngono jambo ambalo ni kinyume na maadili yetu. Uk.16-17, 19-21. Si hivyo tu bali wanajiingiza katika mapenzi mpaka na watu waliowazidi umri mfano mwandishi anamsemea Jotiuk.23“sasa ndiyo kuparamia mpaka wasichana wakubwa wa mitaani? Fikiri juu ya Chausiku yule msichana mjuvi wa mji ambaye pia anachukuliwa na yule Mpemba muuza duka”Vijana wanaaminishana kuwa mapenzi ni halali yao, mfano uk.22 Jumbe anasema“MAPENZI NI TIBA”.Si budi jamii kukemea suala hili vikali kwani hupoteza nguvu kazi ya taifa la leo na kesho.
• Athari za utandawazi.Masuala ya intaneti, sinema na picha za ngono, leo hii zina madhara mabaya kwa vijana wetu. Hutolewa bure bila kizuizi chochote wala hamna taratibu zozote zile zinazowabana watoto kuangalia mambo hayo. Vijana wa sasa wamekuwa wakipoteza mda mwingi na hata kufeli katika masomo yao kutokana na hili. Jumbe anasemauk.17 “leo si ndio siku ya picha ya “X”? umesahau?”.Ipo sababu sababu ya msingi kwa jamii kutafuta namna ya kuwaokoa vijana na kuweka taratibu zitakazowalinda juu ya hili.
• Suala la malezi:Malezi bora yanayozingatia maadili ya jamii husika ni jamo la msingi sana. Jamii nzima inapaswa kushiriki katika malezi ya watoto.Katika kitabu Mama Ana na Baba Ana na Mjomba wameonesha mfano bora wa wazazi wazuri mfanouk.11 mjomba anasema “mzazi ndiye mwalimu wa kwanza” pia Baba Ana anasema “….mzazi usipomfunza, walimwengu watamfundisha tena sasa si maadili mema bali njia potofu”Hivyo tunaona kuwa mzazi ndio msingi wa maadili mema kwa mtoto, wazazi wanaaswa kuwa makini zaidi katika malezi.
• Mapenzi na ndoa.Mapenzi na ndoa zimejaa udanganyifu na ulaghai siku hizi kwani uaminifu limekuwa jambo gumu ka wanandoa mfano uk.6-7 Mama Joti anaonesha wasiwasi wa kuchukuliwa mume wake na wanawake wengine anasema“huu ndiyo mwisho wa kumvumilia huyu Nguru anayeichimba ndoa yangu”.Hii inaonesha wazi suala la wanandoa kuwa na wapenzi wengine nje ya ndoa ni tatizo kwa jamii. Mwandishi amelionesha hili makusudi ili jamii iepuke haya kwani huleta madhara makubwa katika familia na jamii kama vile kutojali familia, kuambukizana magonjwa hatari na hata mafarakano ya wazazi.
• Mila na desturi potofu.Mila na desturi potofu zikiendelea kushikiliwa na jamii yetu ya leo ni tatizo kwani zinasababisha madhara. Tunamuona Mama Suzi ambaye anaona suala la kumuweka wazi mwanae kuhusu mambo ya ukuaji, mapenzi na athari zake ni gumu. Anasemauk.10 “mie nikae hapa nafungua kinywa changu (anaigiza): sasa mwanangu mafanye hivi na vile…. Na vile mimba itatokea… uchuro huo!”.Anaona suluhisho ni kumpiga tu pale atakapokosea, jambo ambalo si sahihi kabisa kumbe tunapswa kuzitupilia mbali na kuendana na mabadiliko yenye tija kwa jamii yetu.
• Huduma kwa wagonjwa wa UKIMWI.Hii pia ni dhamira muhimu iliyojadiliwa katika tamthiliya hii kwa jamii. Jamii ya sasa yenye watu waaathirika na gonjwa hili sekta na asasi mbalimbali zinatoa ushauri wa namna ya kuwatunza wagonjwa hawa.Mwandishi amelionesha hili ili jamii iwapende, kuwajali, kufurahi pamoja nao na kutowatenga kabisa. Faraja na matumaini ni jambo la msingi kwa wagonjwa wa Ukimwi, mfano uk.11 maelezo ya Mjomba juu ya kumtunza mgonjwa.

Nafasi ya mwanamke katika jamii

• Amechorwa kama mtu mwenye msimamo na tabia njema: Mfano mzuri ni Ana. Aliweza kupinga vishawishi na aliwaelimisha wenzake juu ya elimu ya jinsia.
• Amechorwa kama muelimishaji: Mama Ana ni mwanamke ambaye anatambua umuhimu wa elimu ya jinsia na alielimisha vyema, mfano mwanae Ana alikuwa na tabia njema na alifanikiwa.
• Kama mtu muhuni: Msichana Chausiku alikuwa na wanaume wengi na tamaa, kwani aliweza hata kuwa na mahusiano na kijana mdogo Joti.
• Mtu asiyependa mabadiliko (anayeshikilia mila na desturi potofu): Mfano mzuri ni Mama Suzi anashikilia mambo ya zamani, hataki kumuweka wazi mwanae Suzi kuhusu masuala ya jinsia, mapenzi na athari zake. Hafai kuigwa na jamii.
• Kama kiumbe duni asiye na kauli (mwoga). Mama Joti alishindwa kuwa muwazi kupigania ndoa yake iliyovamiwa na wanawake wengine, bali anapitia njia za pembeni kutatua taizo hili kama vile kununua na kuvaa kanga zenye maandishi ya kejeli kumsema mwanamke anayemuibia bwana wake.
• Kama mlezi bora wa familia. Mama Ana alishiriki kikamilifu katika malezi ya bintiye Ana na kumuokoa toka katika wimbi la vishawishi na maradhi, mimba za utotoni na matatizo mengine. Anafaa kuigwa na jamii kwani ni mfano bora.

MIGOGORO

• Mgogoro kati ya Suzi na Mama Suzi. Mama Suzi alimwadhibu Suzi kwa kipigo baada ya kukuta Suzi akiwa na vidonge vya kuzuia mimba kaika mfuko wa sare za shule. Hii haikuwa suluhisho bora la mgogoro huu.
• Mgogoro kati ya Joti na Chausiku. Sababu ya mgogoro huu ni Joti kuwa na mahusiano na Suzi ilihali pia alikuwa na Chausiku. Suluhisho Chausiku anamuonya Joti achane na Suzi.
• Mgogoro kati ya Suzi na Joti. Sababu ya mgogoro ni Suzi kukataa kuendelea na mahusiano na Joti baada ya kugombezwa na mama yake. Suluhisho la hili Suzi anaamua kuendelea na mahusiano hayo baada ya ushawishi kutoka kwa Joti alihofia kumpoteza Joti.
• Mgogoro wa nafsi wa Suzi: Suzi alijuta na kuwaza juu ya maisha yake. Alijihoji maswali yasiyo na majibu kuwa je alikuwa ameambukizwa virusi na Joti? Alikuwa pia haaamini kuwa tayari ana mimba alijihoji nafsi yake na kulia. Hakuwa na suluhu ya mgogoro huo zaidi ya kurudisha lawama kwa mama na jamii yake ambao hawakumuelimisha juu ya magonjwa na athari za mapenzi katika umri mdogo.

• MTAZAMO: Mtazamo wa mwandishi ni wa kiyakinifu anayaona mambo kwa udhati wake. Anaona kuwa kutolewa kwa elimu ya jinsia kwa vijana ni suluhu tosha juu ya mimba za utotoni, maambukizi ya magonjwa yazinaa na tabia nyingine potofu.
• FALSAFA: Mwandishi anaamini kuwa endapo vijana na watoto wataelimishwa kuhusu elimu ya jinsia wataokoka toka katika wimbi hatari la magonjwa na mmonyoko wa maadili. Haamini juu ya imani poofu kwani anazipinga kwa kuonesha ukweli na uhalisia wa mambo yalivyo mfano haamini kuwa ugonjwa wa ukimwi hupatikana kwa kurogwa ila kupitia kujamiiana na muathirika au kuchangia vyombo vyenye ncha kali au hata akuongezewa damu yenye virusi. Ila anaamini kuwa njia hatari zaidi ni kujamiiana hivyo anaiasa jamii kuepuka.
• MSIMAMO: Msimamo wa mwandishi ni wa kimapinduzi, mambo anayoyakemea na kuyapinga yanalenga kuibadilisha jamii kutoka katika ukale na kushikilia mila potofu. Anaipinga tabia ya wazazi wasiotaka kuwa wazi kwa watoto wao na kuwaelimisha juu ya mabadiliko ya jamii yanayokumbwa na magonjwa hatari, utandawazi na mengineyo.

UJUMBE

• Wazazi wanapaswa kutoa malezi bora kwa watoto wao.
• Elimu ya jinsia ni muhimu kwa vijana na wazazi
• Elimu ya ukimwi ni muhimu kwa jamii
• Mila na desturi potofu si budi kupigwa vita
• Uaminifu katika ndoa ni jambo jema
• Mapenzi katika umri mdogo ni sumu

Maudhui katika Tamthiliya ya Orodha

Hakiki maudhui katika tamthiliya ya Orodha

DHAMIRA

Mapambano dhidi ya ugonjwa wa Ukimwi

Hii ni dhamira kuu iliyojadiliwa katika tamthiliya hii. Mwandishi analenga katika mapambano ya Ukimwi hasa katika maeneo ya vijijini ambapo bado elimu kuhusu ugonjwa huu haijafika vyema. Anamtumia mhusika Furaha kutuonesha jinsi binti huyu mdogo wa kijijini anavopata ugonjwa huu na hatimaye kufa. Furaha bila kujua alijiingiza katika mapenzi na wanaume tofautitofauti mfano Bwana Ecko, Padre James, Salim, Kitunda na wengine.

Mwandishi anaona upo umuhimu wa jamii kueleweshwa vyema kuhusu mambo yanayopelekea kupatikana kwa ugonjwa huu hatari kama vile kuwa na mahusiano na wapenzi wengi. Mwandishi anapendekeza mambo ambayo anaona ni suluhisho la kuenea kwa ugonjwa huu zaidi. Mambo hayo ni pamoja na uwazi na ukweli katika hili, kutolewa kwa elimu juu ya Ukimwi, uadilifu, uaminifu katika ndoa, ngono salama, upendo kwa wagonjwa wa Ukimwi, msamaha na welewa. Hii ni kupitia barua ya Furaha aliyoiacha isomwe katika mazishi yake. Uk.44-45,

“Nawashukuru kwa kufika kwenu na kuyasikiliza maneno yangu ya mwisho. Msiogope kwani nadhani maneno haya yanaweza kuwasaidia.katika hii miezi ya mwisho nimelala kitandani nikifa,nikizidi kuugua. Nilipata muda mwingi wa kufikiri, kubadilika, kukua kama mtu; hata ninapokuwa ninakufa. Katika ukurasa unaofuata kuna orodha ya vitu ambavyo vilisaidia kuyafupisha maisha yangu, orodha ambayo inaonesha kwenu nyote ukweli juu ya kifo changu mama tafadhali wasomee watu wote orodha hii.”

Mmomonyoko wa maadili

Mmonyoko wa maaadili ni pale ambapo wanajamii huenda kinyume na makubaliano ya jamii yao, yaani taratibu, kanuni mila na desturi zao. Mwandishi anaona kuwa suala la mmonyoko wa maadili ni kichocheo cha maovu katika jamii. Anamtumia muhusika Mery na Furaha ambao ni vijana wadogo kabisa lakini wanajiingiza katika tabia zisizofaa kwani katika jamii yao waliwasema juu ya hili kwani walipotoka. Wazazi wa Furaha wanalipigia kelele suala hili lakini kijana wao tayari alishaharibika, mfano tunaona uk. 11 baba Furaha analaumu juu ya tabia ya Furaha anasema “ nilichokuwa nafahamu …. Hadi sasa Furaha… ni kwamba umekuwa ukitoroka nyumbani wakati wa usiku wa manane! Kuna jambo lingine ambalo anapaswa kulifahamu” anaendelea kusema “kutoroka… bila ruhusa… baa wanaume.. wewe …. Malaya usiye na shukrani!”.

Katika jamii ya leo wazazi wanapewa ujumbe kuwa suala la kuwaangalia watoto na kufuatilia nyendo zao ni jambo la msingi sana hasa katika kipindi kigumu cha makuzi. Kwa kufanya hivyo kutasaidia kuikoka jamii toka katika hatari ya kupoteza vijana wengi zaidi.

Uaminifu katika ndoa na mahusiano

Mhusika Bwana Ecko hakuwa mwaminifu kwa mkewe kwani alikuwa malaya na aliyewaharibu mabinti wadogo waliokuwa kama wanae wa kuwazaa kiumri. Furaha anarubuniwa na kujikuta akitumbukia katika mapenzi na baba huyu. Mfano uk.6 tunaona Bwana Ecko anavosema“karibuni kwenye baa yangu. Karibuni kae nami, wapenzi!Bia mbili kwa ajili ya wasichana warembo”.Hali kadhalika katika kitabu Furaha anaelezwa kukosa uaminifu kwani licha ya kutembea na Bwana Ecko ila pia alijihusha na wanaume wengine kama Kitunda na Salim na hivyo kusababisha kuenea zaidi kwa ugonjwa huu.

Suala la upotofu wa uaminifu ni janaga katika jamii ya leo, kwani tunaona watu wazima sasa badala ya kuwa mstari wa mbele kuwasaidia mabinti wadogo kimaadili ila wao ndio wamekuwa mstari wa mbele katika kuharibu maisha yao. Ni tabia mbaya na inapaswa kupigwa vita.

Umaskini na hali ngumu ya maisha

Katika kitabu tunaona kuwa sababu mojawapo iliyopelekea Furaha kupata maambukizi ya ugonjwa wa ukimwi ni hali ya umaskini. Furaha alitamani vitu vizuri na hakujua madhara yake na namna ya kuvipata, alifurahia kuvipata na kujiona mwenye bahati. Mery anasemauk.7 -8 “nimekwambia hawa jamaa ni burudani…hata yule mshamba Juma. Sikia, pata burudani na kuwa mwema, kwa Ecko. Anaweza kukununulia vitu vingi sana! Unadhani wasichana wadogo hapa mjini wanapataje viatu vipya, magauni na mabegi mapya ili wapendeze….wapendeze kiasi cha kuwavutia vijana wazuri wa kiume?”

Mwandishi anaonesha hili kwani wasichana wengi hutumbukia katika janga la Ukimwi kutokana na umaskini. Anaona ipo haja ya watu kuelemishwa kuwa kila jambo lina wakati wake hasa kwa mabinti, washauriwe juu ya mambo mbadala ya kujipatia pesa na sio kujirahisisha kwa wanaume. Kumbe ni muhimu elimu ya ukimwi inapotolewa katika jamii basi pia watu hasa vijana waelekezwe pia namna ya kujikomboa kiuchumi, na waone kuwa ngono sio chanzo cha mapato bali wanapaswa kujibidisha ili kuwa na vipato vya kukidhi mahitaji yao ya muhimu.

Ukosefu wa uadilifu katika kazi

Padre James katika kitabu ameonekana kutokuwa muadilifu kuendana na maadili ya kanisa akiwa kama Padre. Anajisahau na kujihusisha na mahusiano ya kimapenzi na mtoto Furaha hali akijua kabisa ni kinyume na maadili na kazi yake ya upadre.Uk.10 “Furaha alikuja kama alivyoagizwa….ee.. Ekaristi takatifu ilipatikana lazima uelewe jinsi ilivyo vigumu kwa mtu wa hadhi yangu na wadhifa wangu”

Tofauti na ilivyotegemewa kuwa Padre James angekuwa mstari wa mbele kuiongoza jamii katika maadili mema. Lakini yeye ndiye anakuwa chanzo cha uharibifu wa maadili, suala hili lipo katika jamii kwani wapo watu ambao wameteuliwa kuwa kioo na taa ya jamii kumulika maovu lakini wao hutumia mwamvuli huo kujifunuika kufanya maovu kwa urahisi zaidi. Mwandishi ameona kuwa hili ni tatizo na anapingana kukemea vikali watu wa aina hii.

Umuhimu wa kusema ukweli na kuwa wazi

Hii ni suluhu mojawapo ambayo mwandishi anaamini kuwa ikitumika vyema basi ni kinga tosha dhidi ya Ukimwi. Baadhi ya watu hujielewa wazi kuwa tayari ni waathirika ila hawapendi kuwa wazi na kusema ukweli juu ya hilo, bali hunyamaza na kuendelea kuambukiza wengine. Mwandishi amemtumia mhusika Furaha na Mama Furaha kuwa mfano wa kuigwa kwani hawakuona haya juu ya kusema ukweli kuhusu ugonjwa uliomuua Furaha. Wanalisema hili mbele ya wanakijiji wote wakiwa na lengo la kuikomboa jamii yao.

Barua ya Furaha ni mfano toshauk.44-45. “kondom,uaminifu, elimu,welewa, uwazi,uadilifu, uwajibikaji, ukweli, upendo na msamaha,…ukosefu wa mambo yote haya ndio ulioniua. Ufuatiliaji wa mambo yote haya unaweza kuwaokoa ninyi nyote…wanusuruni watu wetu….wanusuruni watoto wetu ili wasiwe yatima. Muinusuru Afrika…yetu nzuri.”Pia hakumficha mchumba wake salim bali alimwambia ukweli uk.29 Furaha anasema“Nina Ukimwi Salim”

Suala la upendo

Upendo wa kweli ni ule ambao hujali kitu au mtu katika shida na raha, kujitolea kwa moyo wote bila kujali lolote. Ni kujitoa kwelikweli. Mwandishi analizungumzia jambo hili kama suala muhimu sana katika jamii. Tunapaswa kuonesha upendo kwa wagonjwa wa Ukimwi kwa kuwafariji na kuwapa matumaini, pia hata wahanga wa gonjwa hili kama vile watoto yatima ambao huachwa na wazazi wao wakiwa wadogo wanapaswa kupewa msaada na matunzo mazuri. Hawapaswi kunyanyapaliwa ila kupendwa.

Katika kitabu mhusika Mama Furaha ameonesha upendo wa kipekee kwa mwanae pamoja na hali aliyokuwa nayao Furaha jambo ambalo si rahisi kwa watu wengi. Mfanouk.30-31 Mama Furaha anaongea na mwanae akiwa hoi kitandani katika hali ya upendo na kujali anasema, “hakuna mtu aliye kamili. Lakini uliwaangalia wadogo zako. Na kila mahali ulipokuwapo, kulikuwa na nuru ya jua! Ulikuwa binti mzuri…binti yangu mzuri…. Inaelekea kama umezaliwa jana tu. Na hata wakati huo ulizidi kunifanya nisubiri, wakati nikiwa na mimba yako. Nakumbuka jinsi ulivyokua. Ukikmbia shambani mwetu, ukijaribu sana kumfurahisha baba yako…unajua anakujali kwa namna yake…..amelala sasa lala mwanangu”.

Imani potofu juu ya ukimwi

Wanakijiji katika kijiji cha Furaha wengi wao hawakuwa na elimu juu ya ugonjwa huu hatari, Furaha alipougua kila mmoja alisema lake wengine wakidai kuwa ni kurogwa. Pengine pia ujinga ulichangia wao kutoelewa kuhusu Ukimwi. Mfano uk.25-26 majibizano ya wanakijiji juu ya habari za kuumwa kwa Furaha.

• Mwanakijiji wa 1: Bi Furaha anaumwa sana…
• Mwanakijiji wa 2: Tulijua anaumwa
• Mwanakijiji wa 1: Ndiyo lakini katibu katika ofisi ya daktari kanambia ana huu ugonjwa wa AIDS
• Mwanakijiji wa 4: Hicho si kitu kizuri
• Mwanakijiji wa 1: Wanauita slim kwa sababu ugonjwa wenyewe hukufanya ukondeane
• Mwanakijiji wa 3: Lakini amewezaje kuupata ugonjwa kama huo!
• Mwanakijiji wa 1: Rahisi! kuna mtu kamroga…. Pengine rafiki msichana mwenye wivu.
• Mwanakijiji wa 2: Nasikia unaupata kwa kugusana tu!
• Mwanakijiji wa 4: Au hata kuwa nao katika chumba kimoja!

Mazungumzo hayo yanatuweka wazi kuhusu haliiliyoko kijijini juu ya elimu kuhusu Ukimwi, wapo baadhi ya watu bado wanaamini kuwa Ukimwi ni kurogwa tu, serikali na mamlaka husika vinapaswa kutoa elimu ya kutosha katika jamii ili kuwakomboa watu walioko vijijini.

MIGOGORO

• Mgogoro kati ya Furaha na wazazi wake: Sababu ya mgogoro huu ilitokana na Furaha kuanza kupotoka kimaadili. Kwani alitoroka nyumbani usiku na kwenda kwa wanaume baa kunywa pombe. Baba yake na mama yaake walimuadhibu kukemea suala hili.
• Mgogoro kati ya Padre James na Mama Furaha: Sababu ya mgogoro huu ni orodha, Padre James alimzuia mama Furaha asisome barua yenye orodha kwani alihofia pengine jina lake lingetajwa miongoni mwa watu waliokuwa na mahusiano ya mapenzi na Furaha. Suluhisho la mgogoro huu Mama Furaha alimuweka wazi Padre juu ya umuhimu wa kuisoma barua hiyo kuwa hana la kuficha bali aliisoma kwa lazima uk.3 na 43.
• Mgogoro kati ya Salim na Mama Furaha: Salim hakutaka orodha isomwe hivyo alichana barua yenye orodha mazishini. Mama Furaha hakusita bali aliisoma barua hiyo kwa kukusanya vipande na kuviunga. Uk.43 na 44.Mgogoro kati ya Furaha na Dada mdogo.Huu ulitokea pale ambapo Furaha alitaka kutoroka usiku na mdogo wake kubaini na hivyo kutishia kusema kwa wazazi. Suluhisho Furaha alimkemea na hata kutishia kumchinja uk.6 Mdogo wake aliogopa na kutosema lolote tena.
• Mgogoro kati ya Slim na Furaha: Huu ulitokana na Salim kumlazimisha Furaha amsomee orodha yeye kwanza lakini Furaha aligoma na kumsihi asubiri. Ndipo Salim alipokasirika na kuanza kutupiana maneno. Mama Furaha anasuluhisha mgogoro huu kwa kumuamuru Salim atoke nje. Uk.30
• Mgogoro wa nafsi: Huu uliwakuta Padre James, Salim, Kitunda, Bw Ecko baada ya kuhofia juu ya orodha ambayo Furaha aliiandika ili isomwe katika mazishi yake. Walihofia endapo wangetajwa katika orodha hiyo kwani wangeaibika mbele ya kijiji kutokana na kujua fika kuwa mambo waliyoyafanya ni kinyume na maadili. Wanajitahidi kuzuia orodha hiyo isisomwe kwa hali na mali, lakini hawafanikiwi. Mama Furaha anafanikiwa kusoma orodha hiyo na kutoa ujumbe kwa jamii nzima. Wanapata amani baada ya kujua kuwa orodha iliyosomwa haikuwa na majina yao.

• FALSAFA: Mwandishi anaamini kuwa endapo jamii itaelimishwa juu ya ugonjwa wa Ukimwi ni rahisi kuepuka na kujikinga na maambukizi mapya. Hii ni kupitia mambo anayoyapendekeza mwandihi kama vile uwazi, uadilifu, ukweli, upendo, matumzi ya kondomu, elimu, welewa, msamaha, uaminifu.
• MTAZAMO: Mwandishi ana mtazamo wa kiyakinifu kwani anayaona mambo kwa udhati na uhalisia wake. Anapinga mtazamo wa kidhanifu juu ya ugonjwa wa Ukimwi kama vile kuamini kuwa ugonjwa huu unapatikana kwa kurogwa. Anaweka wazi sababu za upatikanaji wa ugonjwa huu.
• MSIMAMO: Msimamo wa mwandishini wa kimapinduzi kwani analenga kuikomboa jamii kutoka katika hatari ya gonjwa la Ukimwi. Anapendekeza mambo ya kufanya ili kuepukagonjwa hili. Kama vile uaminifu, uadilifu, upendo, ukweli na uwazi nk.

UJUMBE

• Elimu ya ukimwi ni muhimu kutolewa katika jamiiya leo.
• Wagonjwa na wahanga wa Ukimwi wanapaswa kupendwa na kujaliwa.
• Ukweli na uwazi ni suluhu mojawapo ya kuepusha maambukizi mapya.
• Watu wazima wanaoharibu maisha ya watoto wadogo wanapawa kupigwa vita.
• Upendo ni jambo la msingi kwa wahanga wa Ukimwi.Wazazi wanapaswa kuwa makini katikamalezi bora kwa vijana .Watu wanapaswa pia kukombolewa kiuchumi kama njia dhidi ya kupinga ukimwi.Asiyefunzwa na mamaye hufunzwa na ulimwengu.Ulevi ni kichocheo cha maovu.